▲

Kwartaalbladen » 1954-1966 (jaargang 7, 1966) » No. 2 » pagina 197-199

Het gezin van "Roo Jan", Jan Klaasz. Vriend

Wie denkt dat Andijk een "achterlijk" dorp is, vergist zich: het is een zeer vooruitstrevende gemeente en toen we op 13 augustus jl. de oprichtingsvergadering Vriend mochten bijwonen in het zeer moderne dorpshuis aan de Middenweg, keken wij met ontzag naar het nieuwe Gemeentehuis en de Gereformeerde Kerk: drie gebouwen die het moderne Andijk weergeven.

De vergadering Vriend was het gevolg van het in 1963 verschenen werk "History of the Vriend's", samengesteld door Nanne Vriend Jz. te Pittsburg (Californië). Dit zeer belangwekkende boek geeft een beschrijving van de vele leden van dit uitgebreide geslacht, verlucht met aardige tekeningen met Engelse en Nederlandse tekst. Het enige zwakke punt in dit machtige stuk regionale historie, is de genealogie. De samensteller heeft alles van familieleden en enkele kennissen langs schriftelijke weg verkregen en het is daarom volkomen begrijpelijk dat er aan de cijfers en data, soms ook aan de namen, één en ander mankeert. Door het stichten van een familievereniging hoopt men deze gebreken te kunnen opheffen en wij zullen daaraan met genoegen meewerken. Wanneer er t.z.t. een herdruk zal verschijnen van het familieboek, zal dat er waarschijnlijk heel anders uitzien, vooral wat betreft data en namen.

Het is niet onze bedoeling in ons blad de gegevens Vriend te publiceren; het familieboek is o.a. op het Rijksarchief te Haarlem aanwezig, waar belanghebbenden het kunnen inzien. Toch lijkt het de moeite waard hier iets mede te delen over de stamvader van alle familieleden, die thans, behalve in vrij groot aantal te Andijk, overal verspreid zijn in ons land maar ook in Amerika en Canada en nog andere delen van de wereld.

De oude doopboeken van de Hervormde Kerk van Andijk zijn te Haarlem te vinden; 3 stuks, de nummers 34A, 34B en 341, een moderne copie. Van beide eerste registers lijkt 34B het meest betrouwbare, hoewel het pas aanvangt met 1760, terwijl 34A reeds in 1757 het huwelijk van Jan Klaasz. Vriend met Grietje Willemsdr. Krul geeft en het eerste kind. Belangrijk is nog het begraafboek, nr. 36. Uit deze gegevens is het volgende over de stamouders samen te stellen. De huwelijksacte luidt aldus:

1757, 9 jan. Hun eerste Huwelijkse voorstel gehad, Jan Klaasz., Jongmn. met Grietje Willems Jongedr., beijde woonagtig te Andijk, en den 23 dito hier getrout.

Schijnbaar zeggen deze gegevens weinig, maar met behulp van de doop-aantekeningen en het familieboek blijkt afdoende wie de genoemden zijn. Immers, Jan Klaasz. wordt later herhaaldelijk genoemd "Jan Claasz., in de wandeling Roo Jan". Ook de geslachtsnaam Vriend komt, op verschillende manieren geschreven, herhaaldelijk voor: Vrind, Vrient, Vriend. Duidelijk wordt dat de man ter plaatse als Roo Jan bekend stond, wat deftiger, als Jan Klaasz. ln het familieboek wordt uitvoerig over hem gesproken. Hoe hij in het toen afgelegen Andijk is gekomen blijft echter een raadsel. Bekend is, dat hij afkomstig was uit Oude Pekela en dat de familie, voorheen Frind genaamd, uit de buurt van Hannover kwam. Ook is niet duidelijk hoe hij aan de naam Jan kwam. De plaatselijke bijnaam, Roo Jan, is volgens overlevering gegeven door zijn roodachtige baard - ook latere generaties hebben nazaten gekend met een bruinrode baard!
Zijn vrouw, Grietje Willems, kan moeilijk een andere geweest zijn dan Grietje Willems Krul - immers, in het begraafboek komt zij onder deze naam voor. In de doopboeken komen slechts twee stel ouders voor waarvan de man Willems heette en die een dochter Grietje lieten dopen. Zo kreeg Willem Willems, getrouwd met Trijn Cornelis, in 1736 een dochter Grietje. Maar deze Willem werd later genoemd Mr. Wlllem Posthumius. Op 9 oktober 1729 liet echter Willem Krul, getrouwd met Marij Dirks, een dochter Grietje dopen - later went deze ook Willem Swagerman genoemd. Maar zowel de eerste geslachtsnaam Krul als de naam van de echtgenote Marij maken het zeer waarschijnlijk dat de in 1729 geboren Grietje in 1757 de vrouw van Roo Jan werd. Waardoor het ook aannemelijk wordt dat Roo Jan ook omstreeks 1729 of eerder geboren moet zijn.

Nu volgen de kinderen van Roo Jan en Grietje Willems.
Volgens doopboek 34 A werd de eersteling gedoopt op 12 februari 1758 in de Buurtjeskerk te Andijk, gedoopt als Klaas. Het begraafboek vermeldt op 19 nov. 1783 "Klaas Jansz. Vrient op 't Kerkhov ƒ 1:0:0, 't Luyen ƒ 1:4:0".

Het tweede kind komt voor in doopboek 34 B, "13 julij 1760 Marij Jans, dochter van Jan Claasz., in de wandeling Roo Jan en Grietje Willems; gedoopt te Wervershoof". Blijkbaar preekte de dominee die zondag niet in de Buurtjeskerk te Andijk maar in de kleine Hervormde kerk in het naburige Wervershoof. Ook dit kind is overleden en heeft slechts enkele dagen geleefd; op 19 juli 1760 vermeldt het begraafboek: "Jan Claasz. sijn dogter Marij begraven op 't Kerkhof ƒ 0:1:0".

Dan volgt de doop van Willem op 15 aug. 1762. Deze zoon is te Andijk op 22 april 1787 getrouwd met Trijntje Jans; hij wordt behalve Willem Jansz. Vriend ook wel Wlllem Jansz. Krul genoemd. Zijn vrouw, Trijntje Jans, was een dochter van Jan Entesz, in de wandeling Jan Suijker (ook wel als Sukker of Zuiker geschreven). Hun enigst kind, Jan, trouwde met Grietje Veer van Hoogkarspel en uit dit gezin stamt een vrij uitgebreid nageslacht. In tegenstelling tot de volgende zoons van Roo Jan is deze tak Hervormd gebleven.

Het vierde kind van Roo Jan en Grietje Willems, gedoopt op 17 juni 1764, komt alleen voor in doopboek 34 B. Bij de doop wordt het ingeschreven als Jan Krul, zoon van Jan Klaasz. en Grietje Willemsz. In hetzelfde register komt het huwelijk voor van Jan Krul - maar dan als Jan Vriend! De huwelijksinschrijving luidt aldus: "1800 den 12 den Januuy Getrouwt Jan Jansse Vriend Jonkman en Trijntje Pieters Jongedogter voor de municipaliteit van Lutjebroek en kerkelijk te Andijk ten zelven dage na te voren hunne voorstellen driemaal gehad te hebben". Hier komt tot uiting de nieuwe staatsvorm, Andijk was nog geen zelfstandige Gemeente en het gedeelte, waar Roo Jan woonde, werd gerekend tot Lutjebroek. Ook de bepaling dat elk huwelijk door de Municipaliteit ingeschreven diende te worden, blijkt uit deze aantekening. Trijntje Pieters was een dochter van Pieter Outjers Rol. Uit het gezin van Jan Vriend en Trijntje Rol stammen drie kinderen die met de zeer bekende Andijker families Sluys en Groot zijn getrouwd, de grondleggers van de zaadteelt. Deze tak speelde een hoofdrol bij de kerkelijke afscheding, later de Gereformeerde Kerk, waarvan nu nog meerdere nazaten te Andijk wonen.

Het vijfde kind, gedoopt als Teunis, op 15 mei 1766, werd reeds 2 juni daaraanvolgende op 't kerkhof begraven.

Op 20 november 1768 volgde weer een doop, opnieuw Teunis genoemd. Deze Teunis is te Enkhuizen in 1811 getrouwd; uit zijn huwelijk stamt, naast een dochter Grietje, een zoon Jan die te Enkhuizen twee keer trouwde maar geen nazaten heeft gehad.

Op 9 september 1770 werd het zevende kind gedoopt, Dirk. Met kleine lettertjes is in de doopaantekening bijgeschreven "obiit", overleden. Inderdaad werd dit kind begraven "op het Kerkhoff" op 25 maart 1773.

Tenslotte volgt de doop van het achtste kind, Ari, op 24 januari 1772. Deze zoon trouwde in 1796 met Hillegonda de Vries ("Hiltje"); uit het huwelijk stammen twee dochters.

Vrijwel alle nazaten Vriend van Roo Jan stammen dus uit het vierde kind, oorspronkelijk als Jan Krul gedoopt maar later weer Jan Vriend genoemd; ook van zijn tweede kind, Willem, zijn met enige moeite nog nazaten te vinden maar zeer verspreid.
Het begraafboek vermeldt op 27 januari 1797 "Grietje Willems Krul in 't Kruys No. 35 ƒ 1:4:0; van Luyen ƒ 1:4:0". Op 3 februari 1810 wordt vermeld: "In N 35 in nieuwe kruys Jan Klaasz. Vriend ƒ 1:4:0; luye ƒ 1:4:0". De stamouders zijn dus begraven in de oude Buurtjeskerk te Andijk.

Hiermede is dus het gezin van de stamouders van de Andijker familie Vriend besproken. Opgemerkt moet echter worden dat er in onze omgeving meer families zijn die de naam Vriend dragen, zoals een veel oudere Katholieke familie die in het naburige Wervershoof minstens een eeuw voor "Roo Jan" voorkwam.

---

© 1954-2024 | Westfriese Families | E-mail | Sitemap
"Die zijn voorgeslacht niet eert, is zijn eigen naam niet weerd."