▲

Kwartaalbladen » 1967 (jaargang 8) » No. 1 » pagina 8-12

Noordholland in het Franse archief

In het Rijksarchief te Haarlem berust een deel dat betrekking heeft op de provincie Noordholland van het zgn. Franse archief. Dit zijn de archieven van de overheidsambtenaren uit de Franse tijd, in het bijzonder uit de laatste jaren van die periode, toen ons land door Napoleon bij Frankrijk was ingelijfd. De Franse administratie was ver op voor bij de onze. Bij hen was een duidelijke scheiding gemaakt van Kerk en Staat; de overheidsadministratie was modern en werd vanuit een centraal punt, Parijs, geleid zodat de noodzakelijke eenheid hierdoor verzekerd was. In ons land waren het merendeels Franse ambtenaren die in de laatste jaren. van die periode, vooral tussen 1810 en 1813, probeerden alles op Franse manier te administreren. Ze zijn daarin niet geheel geslaagd want ze konden met die Nederlandse namen en die vele kleine dorpen en gehuchten niet zo goed overweg. Hierover zou meer te vertellen zijn evenals over de latere rondzwervingen van dit Franse archief, maar het gaat voor ons over de mensen in hun doen en laten uit die periode. Een vroegere Rijksarchivaris te Haarlem, die een catalogus van dit archief heeft samengesteld, zegt in zijn inleiding "het administratie-kunnen van de Franse ambtenaren dwingt bewondering af" en dit zegt genoeg.

Naast enkele andere delen (o.a. de eerste volkstelling, alleen van de mannelijke bewoners) hebben wij met belangstelling enkele aantekeningen gemaakt uit de bundel 493 die als titel draagt: "Lister des cent plus imposés" dus de honderd hoogst aangeslagenen. Ongetwijfeld zal dit in verband staan met de Garde d'Honneur, een elite-corps, waarin alleen de rijksten mochten dienen onder de vanen van Napoleon. Die "eer" werd alleen aan de hoogst aangeslagenen gegund.
Wij hebben hier op het oog de lijst van 9 juni 1812 waarin opgave gedaan wordt door de plaatselijke ambtenaren van de hoogst aangeslagenen, vermeld met achtereenvolgens woonplaats, naam, datum van geboorte, gehuwd of niet, aantal kinderen en het bedrag van de aanslag. Deze lijst geeft ons zeer welkome gegevens over de rijkste bewoners. Van velen zijn nog nazaten ter plaatse of elders woonachtig, zodat voor ons doel deze gegevens van betekenis zijn. Ze luiden aldus:

 

	geboren		gehuwd	aant. kind.	bedrag bel.
Hoorn Frederik Alewijn Cornelis Bronkhorst Hendrik Carbasius Jan Wimmen Huidecoper Gerbr. v. Bredenh. de Vicq	15-5-1741 1-3-1759 1-3-1761 26-1-1769 21-6-1736		ja ja ja ja wedn.	5 2 1 3	2179,58 919,20 675,95 774,65 3765,20
Broek (in Waterland) Jan Baltus Bakker Baltus Bakker Klaas Hz. Bakker Harmen Bakker Dirk W. Ditmarsch	1-2-1767 31-7-1746 7-4-1776 17-10-1754 16-1-1759		ja wedn. ja ja ja	8 3 7	1302,02 1029,54 674,61 620,11 831,55
Nieuwe Niedorp Pieter Nic. Bakker Jan Gerhard Kant Pieter Vetman	24-1-1749 8-12-1751 30-11-1768		ja ja ja	4 6	828,79 1856,70 869,12
Uitgeest Cornelis Bakker Frederik Bak Dirk Beugel Teunis Brasser Albert Kooi Cornelis Meyne Claas Muis	22-5-1781 18-4-1763 10-11-1749 15-2-1767 13-6-1756 16-10-1763 4-9-1754		ja ja ja ja ja ja ja	1 7 2 3 4 4 6	807,31 893,12 768,83 1695,87 740,60 1617,93 784,21
Schagen Corn. Barsingerhorn Arie Houvast Jan de Vries Pieter Walling Klaas Zomerdijk	21-7-1754 17-6-1766 1-3-1775 22-7-1764 31-8-1743		ja ja ja wedn. ja	4 2 2 1	1139,42 1048,28 812,08 943,55 1048,64
Ursem Pieter Beets	23-4-1749		wedn.		835,96
Beemster Jacq. Beets Jan van Bleiswijk Cornelis Brak Hermen Bronkhorst Corn. Chaiseman Jacques Collis Jan v. Goor Hinlopen Henri Hoefkens Jan Kooi Nicolaas Kunst Jan Oudejans Jan Smit Wouter Luitjes Vis Cornelis Zilver	12-9-1746 13-7-1741 12-3-1775 27-7-1764 16-12-1740 18-2-1759 5-4-1753 23-11-1758 11-4-1772 1757 1-3-1775 2-1-1744 22-7-1743		wedn. ja ja ja ja celib. wedn. ja ja ja ja wedn	2 6 5 2 4 5 1 4 2	2 836,31 863,44 909,09 708,93 891,28 1108,34 893,16 2238,90 1442,02 1462,74 933,16 700,44 1049,30
Hoogwoud Dirk Best Corn.de Jong Pieter Klaver	15-2-1762 20-5-1774 29-1-1739		ja ja ja	6 8 1	899,28 931,11 933,44
Sint Maarten Jan Bleecker Dirk Klos Jacob Zat	20-11-1754 6-10-1773 24-8-1769		ja ja ja	4 1 1	1183,91 731,96 858,
Huiswaard Pieter Blom	16-12-1762		ja	1	812,17
Enkhuizen Hugo van Bleiswijk	1-1-1740		wedn.		775,48
Zijpe Joachim Blaauboer Cornelis Vader Jacob Volder	7-4-1766 12-4-1764 2-1-1768		ja ja ja	8 8 3	974,19 706,03 745,34
Purmer Jan Maartens Boel Cornelis Middel Jan Visser	1782 31-12-1751 2-2-1743		ja ja ja	2 3 5	769,?? 771,60 2089,09
Wieringerwaard Jan Buy Pieter Geel Abraham Groot Cornelis Hekel Jan Cornz. Veer Arien Heinstman Floris Heinstman Cornelis Horn Abraham Kaart Jacob Kos Jan Pronk Jan Schoorl Gerrit Smits Maarten Vetman Jan Wit Jacob Waayboer	2-11-1767 26-11-1769 25-5-1775 17-8-1754 8-11-1766 15-12-1765 7-8-1769 10-2-1769 4-6-1760 12-3-1762 11-2-1770 8-10-1769 11-3-1761 4-3-1757 13-3-1773 15-5-1758		ja ja ja ja ja ja ja ja ja wedn. ja ja ja ja ja ja	6 4 3 1 4 2 6 8 4 5 3 4 1 3	1819,83 838,64 755,28 851,82 1348,     1637,44 783,46 1549,42 770,56 884,     804,24 792,26 804,24 1293,50 905,86 2453,86
Edam Antoine Conijn Pieter Costerus Jacob Teengs Tade de Vries	12-11-1764 2-9-1734 13-4-1748 14-6-1768		ja ja ja ja	2 5 3 1	1437,51 1087,02 718,24 688,24
Monnikendam Willem Costerus	1-3-1786		ja		1002,25
Tessel Jacob Dykman	16-11-1780		ja	2	866,55
Heilo Cornelis Foreest Jacq. Fraisenet Christ. Henri Frankenstein Klaas Louw. Groot Reinier Kraakman			ja ja	1	5835,83 722,30 884,08 759,11 987,99
Zaandam Pieter François d. Graaf Engel v.s. Stad	1776				1428,94 1039,76
Crommenie Pieter Groot			ja		890,95
Wognum Arie Groot Nicolaas Jz Kommandeur Pieter Cz Kommandeur Claas Peereboom	28-1-1768 30-7-1752 19-11-1734 21-11-1749		ja ja wedn. ja	5 5 5	1041,08 797,84 867,41 1018,74
Rinegom Reinier Groot Arie Volking	2-2-1757 18-12-1768		ja ja	6 2	1749,33 881,23
Schermerhorn Klaas de Heer	7-5-1773		ja	4	929,26
Sijbekarspel Corn. Jz. Karmis Claas Winkel	10-1-1759 28-10-1769		ja ja	6 7	963,86 711,05
Egmond Jan Kraakman Wouter Opdam Teunis Planteid Joachim Veenhuizen	2-9-1739 6-5-1758 11-11-1738		ja ja ja ja	6 3 3	2942,82 1516,76 910,42 942,95
Barsingerhorn Machiel Leek	1761		ja	2	1221,39
Heemskerk Klaas Kz. Limmen	26-7-1783		ja	4	925,18
Oosthuizen Pieter Louwen	6-2-1772		ja	4	879,33
Heemskerk Willem Rendorp	6-9-1769		ja	6	3238,40
Warmenhuizen Willem Sevenhuysen	13-8-1748		ja	5	705,39
Schellinkhout Jacob Pz. Smit	4-2-1743		wedn.	2	965,67
Abbekerk Jan Spaander	20-9-1752		ja	2	752,04
Beverwijk Crist. Stamphuis					4400,45
Winkel Jan Stromer	1776		ja	3	801,34
Alkmaar Johan du Tour	22-6-1747		ja	3	1065,35
Venhuizen Pieter Vriend	26-2-1770		ja	9	772,51
Hoogkarspel Pieter v. d. Willigen	10-12-1765		ja	1	681,97

Bij vergelijking van deze lijst met die van 1811 en 1813 valt het op dat er steeds andere gegevens worden opgesomd. Blijkbaar was men niet geheel zeker van de opgave en men kan deze dus niet als volkomen betrouwbaar beschouwen. Wij zijn al dankbaar dat wij hierdoor een indruk krijgen hoe het toen met de gegoedheid - het betreft blijkbaar de inkomstenbelasting - gesteld was.
Zonder er verdere conclusies aan te verbinden, is het zeer opvallend dat de Wienrigerwaard en de Beemster het grootste aantal hoogstaangeslagenen bezaten in de wijde omgeving. Het kan niet anders of de tijd van Napoleon was een "gouden" tijd voor de grote veehouders en akkerbouwers: het continentale stelsel heeft zeer sterk in hun voordeel gewerkt.

---

© 1954-2024 | Westfriese Families | E-mail | Sitemap
"Die zijn voorgeslacht niet eert, is zijn eigen naam niet weerd."