▲

Kwartaalbladen » 1991 (jaargang 32) » No. 4 » pagina 141-143

Waar komen de kindertjes vandaan?

Het lijkt zo op het oog een domme vraag, maar sinds de medische wetenschap de reageerbuisbaby heeft uitgevonden en de commercie 'een gat in de markt' ontdekte, zoals dit thans heet, door de funktie van draagmoeder te creëren, is deze vraag nog steeds actueel.
Vroeger was het veel eenvoudiger. Toen vertelden ouders dat de kindertjes uit de kool kwamen. Andere moeders gaven de ooievaar de schuld, totdat de kinderen zelf achter de waarheid kwamen, dat de moeders het leeuwedeel in de voortplanting hadden.
Toch is er blijkbaar een periode geweest, dat ook de mannen zich op deze bezigheid van kinderen baren hebben geworpen. De reden daarvan is niet duidelijk en een diepgaand onderzoek zou te veel tijd vergen. Hoe het ook zij: er zijn diverse gevallen geregistreerd. En nog wel in ons bloedeigen West-Friesland. Merkwaardig genoeg, in één zelfde periode en zelfs in één zelfde plaats. Er zou haast van een plaatselijk gebruik gesproken kunnen worden. Het vond allemaal plaats in het liefelijke dorpje Haringcarspel. Vooral het jaar 1853 schijnt de voorkeur gehad te hebben. Het geboorteregister van dat jaar laat ons niet in het ongewisse en vermeldt op 25 Januarij:

.... is geboren een kind van het vrouwelijke geslacht, uit
JAN SPAAN, van beroep arbeider, wonende te Haringcarspel,
en Neeltje Oudeman, echtelieden ....
.... is geboren een kind van het vrouwelijke geslacht, uit
GERRIT MULDER, van beroep wagenmaker, wonende te
Haringcarspel, en Grietje Oudes, echtelieden ....

Beide vaders schijnen een voorkeur voor dochters gehad te hebben en moeten wel apetrots geweest zijn over hun prestaties. Ze lieten zich niet in het kraambed vertroetelen, maar snelden gezwind een dag na de bevalling zelf naar het gemeentehuis om hun dochters aan te geven. Nu zullen gynaecologen zich wellicht afvragen, welke gevolgen deze bijzondere geboorten op het nageslacht hebben gehad. Wat betreft de dochter van Gerrit Mulder, kan gelukkig gezegd worden, dat alles bij haar normaal is verlopen. Doortje, of zoals zij officieel heette Theodora Margaretha, groeide voorspoedig op en zij trouwde op 23-jarige leeftijd te Heerhugowaard met korenmolenaar Evert Bos. Zij nam 'de taak' van haar vader over en baarde twaalf kinderen. Nadat Evert in 1898 te Nrd. Scharwoude was overleden, hertrouwde zij met haar zwager, de weduwnaar Pieter Kuin, die zij eveneens overleefde. Zelf stierf zij in 1921 op 68-jarige leeftijd. (WFF 17e jrg. nr. 3, blz. 37/38).

Een andere merkwaardigheid, die nog wel eens voorkomt, is de onkunde van het geslacht. Blijkbaar weet men soms bij de geboorte het verschil niet tussen een jongen en een meisje. In het juli-numrner 1985 van Gens Nostra schrijft de heer Van Santen over zo'n ontdekking bij een geboorteakte in 1865 te Middelburg van een meisje, dat eigenlijk een jongetje was. Gelukkig werd dit meteen geconstateerd en verbeterd. Stel je voor, dat deze vergissing pas vele jaren later tevoorschijn was gekomen. Wat zou er dan gebeurd kunnen zijn? Toch zijn er inderdaad hiervan voorbeelden in de geboorteregisters te vinden. We schrijven het jaar 1880 en gaan naar de gemeente Beverwijk. Daar werd op 15 maart in de Meerstraat no. 6 geboren Johanna Cornelia Bos. Vader Cornelis, als molenaarsknecht werkzaam bij zijn volle neef en naamgenoot, gaf zijn dochter aan. Helaas was het kind geen lang leven beschoren, want reeds op 12 juni overleed het.
Weer ging vader Cornelis naar het gemeentehuis en gaf het overlijden aan van zijn zoon (!) Johannis Cornelis Bos in de ouderdom van ruim twee maanden, zoals de inschrijving luidt. Aangezien er geen sprake is van een tweeling, zou geslachtswijziging mogelijk kunnen zijn. Het zal voor altijd wel een raadsel blijven, wat het kind in werkelijkheid kan zijn geweest, een meisje of een jongetje. (WFF 17e jrg. nr. 3, blz. 40).

Wie denkt, dat deze geslachtswisseling alleen in Nederland voorkomt, vergist zich. Ook bij onze oosterburen is zo'n gebeurtenis gesignaleerd, doch wel vele jaren later. 't Is misschien ongelofelijk, maar weer was de familie Bos daarbij betrokken. Neeltje Jannetje, dochter van timmerman Evert Bos en Trijntje Wardenaar, werd geboren in 1913 en trouwde te Noord-Scharwoude in 1935 met Cornelis Keeman. Cornelis had werk gevonden in de stad Keulen en het gezin woonde in de wijk Sülz. Daar werd het volgende jaar zoon Cornelis geboren en in 1939 kwam dochter Geertje ter wereld. De bevalling geschiedde in een ziekenhuis. De volgende dag meldde een bediende van dit ziekenhuis de geboorte bij de burgerlijke stand, waarvan de akte als volgt werd opgemaakt:

Die NEELTJE JANNETJE KEEMAN, geboren BOOS,
evangelisch, wohnhaft bei ihrem Ehemann, Ehefrau des
Kaufmanns CORNELIS KEEMAN, evangelisch, wohnhaft 
n Köln, Curziusstrasse 10, hat am 23. Januar 1939 um 4 Uhr
45 Minuten zu Köln-Lindenthal, Wertmannstrasse ohne Nr.
ein KNABEN geboren. Das Kind hat den Vornamen erhalten
GEERTJE. Eingetragen auf schriftliche Anzeige des
ermächtigten Beamten des Sankt Elisabeth Krankenhaus.

Uit deze geboorteakte zou geconcludeerd kunnen worden, dat men zelfs in het ziekenhuis het verschil niet schijnt te weten tussen jongetjes en meisjes.
Overigens had Geertje toen daarvan nog geen hinder. Het gezin repatrieerde weer naar Noord-Scharwoude, waar in 1943 zoon Peter werd geboren. Alleen toen Geertje in het huwelijksbootje wilde stappen, kwamen de problemen.
Immers, volgens haar geboorteakte, die op tafel moest komen, behoorde zij tot het mannelijke geslacht en de wet verbiedt nu eenmaal een huwelijk tussen mensen van eenzelfde sekse. Gelukkig was het voor Geertje niet zo moeilijk om te bewijzen, dat zij inderdaad vrouw was.

D. Bos, Muiderwaard 421,
1824 XJ Alkmaar

---

© 1954-2024 | Westfriese Families | E-mail | Sitemap
"Die zijn voorgeslacht niet eert, is zijn eigen naam niet weerd."